Znani Polacy 

Mikolaj Kopernik, znany z lacinskiego jako Nicholas Copernicus, urodził sie w Toruniu 19 lutego 1473 roku. Ojciec jego Niklas Koppernigk, kupiec hurtownik, prowadzący handel, przyjejechal do Torunia okolo roku 1458. Ojciec jego zawarł małżeństwo z Barbarą Watzenrode, ktora byla corka bogatego kupca z Torunia, mieli 4-ro dzieci. Osieroconym po śmierci ojca (1483r.) Mikołajem zaopiekował się brat matki Łukasz Watzenrode. 

 

Poprzez wujka Łukasza Watzenrode (1447-1512), ktory pozniej zostal biskupem warmińskim (Ermland), z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507r. osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja. Odtąd rezydował i mieszkał na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Brał udział prawie we wszystkich czynnościach dyplomatycznych i administracyjnych biskupa. Uczestniczył m.in. w zjazdach stanów Prus Królewskich.

Na przełomie 1491/1492 Kopernik rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, wpisując się do metryki jako Nicolaus Nicolai de Thuronia.

Czasy jego krakowskich studiów przypadły na okres świetności tzw. krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej. Był m.in. uczniem astronoma Wojciecha z Brudzewa. Studia ukończył bez uzyskania tytułu magister artium w 1495. W tym też roku został kanonikiem warmińskim. W 1496 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Bolonii. W Bolonii został bliskim współpracownikiem astronoma Dominika Marii Novary w latach 1454 to 1504. Pod jego wpływem, ugruntowanym lekturą świeżo wydanego dzieła Epitome in Almagestum Ptolomei Georga von Peurbacha i Regiomontanusa (Wenecja 1496), rozpoczął badanie sprzeczności w teorii ruchu Księżyca, opisanej przez Klaudiusza Ptolemeusza.

Studiując dawne pisma odkrył, że już w III w. p.n.e. greccy filozofowie przypuszczali iż Ziemia mogła być kulista i obracać się wokół własnej osi. Ich poglądy nie znalazły uznania, zwłaszcza że były sprzeczne z nauką Arystotelesa, którego tezy przez całe średniowiecze uchodziły za bezwzględnie słuszne. Jeszcze większe znaczenie miał jednak fakt, że Biblia określała jednoznacznie położenie Ziemi w środku kosmosu, ustanawiając dogmat, którego kościół nie pozwalał podważać.

[ Stary Obraz Mikołaja Kopernika z 1894r. ]

Pozniej w 1501r. na krótko powrócił na Warmię, i rozpocza kolejne studia medyczne w Padwie, gdzie uzyskał prawo do wykonywania praktyki lekarskiej. Nastepnie kontynuował studia prawnicze w Ferrarze, gdzie 31 maja 1503r. został doktorem prawa kanonicznego. Po studiach Mikolaj powrocił na warmie i tam zostal do konca zycia. Opiekowal sie swoim wujkiem az do jego smierci, oraz otworzył klinike dla biednych.

W 1510 przeniósł się do Fromborka i sporządził mapę Warmii. Pierwszym utworem poetyckim Kopernika był zamieszczony w epitalamium Jana Dantyszka grecki epigramat z 1512, napisany z okazji ślubu Zygmunta Starego z Barbarą Zápolyą.

W kwietniu 1512 uczestniczył w wyborze nowego biskupa warmińskiego Fabiana Luzjańskiego. Wraz z kapitułą warmińską podpisał 7 grudnia 1512 tzw. układ w Piotrkowie, który gwarantował kapitule prawo wyboru biskupa. Złożył następnie przysięgę wierności królowi Polski Zygmuntowi I. Na apel Soboru Laterańskiego w 1513 opracował i wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza.
Wówczas też otrzymał od kapituły warmińskiej dom we Fromborku, gdzie w 1514 kupił na własność za 175 grzywien srebra basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych murów warowni fromborskiej. Było to miejsce dogodne do obserwacji astronomicznych, a na jej zapleczu zbudował płytę obserwacyjną (pavimentum) i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne (kwadrant, triquetrum i sferę armilarną). We Fromborku przeprowadził około 30 zarejestrowanych obserwacji astronomicznych.


Mikołaj Kopernik opracował heliocentryczny model Układu Słonecznego, według którego Słońce znajduje się w centrum, Ziemia jest planetą i podobnie jak pozostałe planety obiega Słońce po orbicie kolistej. Jego teoria została opublikowana w 1543r. w księdze De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich). Mimo zadedykowania dzieła ówczesnemu papieżowi, nie została przychylnie przyjęta przez Kościół, a nawet umieszczono ją w 1616r. w indeksie ksiąg zakazanych.


Teoria Kopernika wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie i stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych. Określa się ją mianem "rewolucji kopernikańskiej". Z idei Kopernika wywodzi się późniejsza zasada kosmologiczna, zwana także zasadą kopernikańską, według której część Wszechświata dostępna obserwacjom nie różni się od jego pozostałych części. W wersji uogólnionej przyjmuje się, że żaden punkt we Wszechświecie nie jest wyróżniony.

W roku 1943 Mikolaj Kopernik niespodziewanie zachorowal na udar mózgu. Astronom zmarł 24 maja 1543r. we Fromborku na skutek wylewu.


Mieszkancy Torunia sa dumni z Mikolaja Kopernika i wybudowali mu w 1853r. pomnik o 2,6 m wysokości, ktory stoi na Rynku Staromiejskim w Toruniu. Monument przedstawia Mikołaja Kopernika ubranego w togę profesorską, który w swojej lewej ręce trzyma astrolabium, a palcem prawej ręki wskazuje niebo, co ma wskazywać na powiązania Kopernika z astronomią i badaniami nieba. Pominik znajduje się na cokole, wokół którego znajdują połączone z nim kamienne ławki, natomiast przed nim znajduje sie kamienna studzienka. Na cokole z przedniej strony znajduje się napis w języku łacińskim Nicolaus Copernicus Thorunensis. Terrae motor, Solis Caelique stator (pol. "Mikołaj Kopernik Toruńczyk. Ruszył Ziemię, wstrzymał Słońce i Niebo"). Autorem tego tekstu jest toruński profesor Rudolf Brohm. Na tylnej części cokołu znajduje się data urodzin i śmierci astronoma. Pomnik został wykonany z brązu przez berlińskiego rzeźbiarza Fryderyka Abrahama Tiecka, odsloniety 25 października 1853r. W roku 2003 doszło do gruntownej renowacji pomnika z okazji jego 150 rocznicy powstania.

 

 

 

Znani Polacy      — Lista znanych Polaków Fakty o Polsce   — Informacje

 

 

 

Poprzednia

Do Góry